“Moeder naar een verzorgingshuis? En dan het huis verkopen zeker. Geen sprake van! Ze blijft gewoon thuis en we regelen extra hulp. Dat jij nou te beroerd bent om elke dag even langs te gaan, zogenaamd vanwege je drukke baan. Jij woont notabene om de hoek!”. Mevrouw Lintjes van 86 ligt met een gebroken heup in het ziekenhuis. Met een knoop in haar maag hoort ze het geruzie van haar kinderen aan. Binnenkort wordt ze ontslagen uit het ziekenhuis.
Je moet er niet aan denken dat je kinderen ooit zo om jouw bed staan. Helaas is dit voor veel ouderen de realiteit. Juist kwetsbare ouderen die afhankelijk zijn van zorg, lopen meer kans om, al dan niet als “lijdend voorwerp” in conflictsituaties betrokken te raken. Een kleine greep uit de praktijk:
De betrokkenen in dit soort conflicten hebben doorgaans een afhankelijkheidsrelatie of familieband met elkaar, waardoor ze op elkaar zijn aangewezen en/of langdurig met elkaar verbonden zijn. In mediation wordt gewerkt aan herstel van de relatie tussen partijen en aan een (weer) constructieve manier van communiceren. De mediator is een onafhankelijke, neutrale bemiddelingsprofessional die de communicatie tussen partijen weer op gang kan brengen. Achter de soms heftige emoties schuilen wensen, zorgen en behoeftes van partijen. Door de juiste vragen te stellen, helpt de mediator op tafel te krijgen wat voor ieder belangrijk is. Als men zich gehoord voelt en duidelijk kan maken waar het wezenlijk om gaat, dalen de emoties en wordt er weer naar elkaar geluisterd. Als dat is bereikt, helpt de mediator partijen om samen tot concrete, duurzame oplossingen te komen, waarbij iedereen en zeker de kwetsbare oudere, gebaat is.
De kwetsbare oudere waar het om gaat is soms niet goed of helemaal niet in staat deel te nemen aan de mediation
Vanuit zijn onafhankelijke en neutrale positie zal de mediator ervoor moeten zorgen dat alle deelnemers zo goed mogelijk worden gehoord en hun belangen naar voren kunnen brengen. Bij mediation met kwetsbare ouderen zal de mediator wel speciale aandacht moeten hebben voor de wijze waarop de kwetsbare oudere zo goed mogelijk kan worden betrokken in de mediation. Dit vergt dat de mediator in de fase voorafgaand aan de mediation duidelijk zicht krijgt op de specifieke omstandigheden en behoeften van kwetsbare ouderen (fysieke en psychische beperkingen). Bijvoorbeeld door voorgesprekken met de oudere bij hem/haar thuis of in het ziekenhuis en gesprekken met zorgverleners. Indien blijkt dat de oudere niet direct kan deelnemen aan de mediation, zal de mediator ervoor moeten zorgen dat de belangen van de betrokkenen oudere toch voldoende aan bod kunnen komen. De mediator is in dat opzicht een belangenbehartiger voor de oudere.
Mediation over en met kwetsbare ouderen spelen zelden tussen twee partijen. Het kan zijn dat de gehele familie met elkaar in de clinch ligt en daarnaast ook met de woningbouwvereniging en/of de zorginstelling. De mediator zal goed moeten inventariseren wie alle betrokkenen zijn en wie in welke samenstelling aan de mediationtafel nodig zijn. De mediator zal daarnaast ook een goed beeld moeten hebben welke type zorg en voorzieningen er voor de oudere zijn en welke lokale instanties mogelijk betrokken of ingeschakeld zullen worden.
Vaak spelen meerdere kwesties door elkaar heen. Een ernstige achteruitgang in gezondheid van een oudere kan tot verschillende conflicten leiden. Met de arts over het behandelplan, met de zorginstelling over de verleende zorg en/of de huisvesting, maar ook binnen de familie. De dochter die altijd als mantelzorger heeft gefungeerd voelt zich niet gesteund door de zus en broer die ver weg wonen en geen tijd hebben. Als de stress toeneemt, kunnen sluimerende spanningen uit het verleden ontaarden in felle familieruzies. Ondertussen komen de rust, goede zorg, passende huisvesting en financiële stabiliteit die de kwetsbare oudere juist zo hard nodig heeft, totaal in de knel.